काठमाडौं-
एक दशकयता नेपालमा अर्बौं रुपैयाँ निजी लगानीमा मल्टिस्पेसियालिटी एडभान्स हस्पिटल खुल्ने क्रम बढ्दै गएको छ।
हस्पिटलसहितको मेडिकल कलेजमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले लगानी बढाइरहेका छन्। कतिपय हस्पिटलले क्षमता विस्तारमा लगानी गरिरहेका छन्। गत वर्ष मात्र हस्पिटल क्षेत्रमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ऋण लगानी ९ प्रतिशत बढेको छ।
यसैक्रममा तीन ठूला मेडिकल कलेजका सञ्चालकहरुको लगानीमा दाङको घोराहीमा ५ सय बेडको सञ्जिवनी इन्टिच्युट अफ एडभान्स स्टडिज एन्ड टिचिङ हस्पिटलको पूर्वाधार निर्माण सुरु भएको हो।
युनिभर्सल इन्टिच्युट अफ एडभान्स स्टडिज एन्ड रिसर्च, गण्डकी मेडिकल कलेज टिचिङ हस्पिटल र नेपालगञ्ज मेडिकल कलेजको दुई अर्ब ४२ करोड २० लाख रुपैयाँ लगानीमा सञ्जिविनी इन्टिच्युट अफ एडभान्स स्टडिज खुल्न लागेको हो।
पहिलो चरणमा आउदो नोभेम्बर ९मंसिर० सम्म हस्पिटलमा १०० बेड सञ्चालनमा ल्याउने तयारी गरिएको छ। बाँकी ३०० बेड आगामी सन् २०२६ मा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य सञ्जिविनीको छ।
यसअघि दुई अर्ब २३ करोड ३० लाख रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको थियो । परियोजना स्पेसिफिकेसन परिवर्तन भएपछि गत बढेको सञ्जिनी इन्टिच्युटले जनाएको छ।
हालसम्म सञ्जिवनीको ६७ प्रतिशत वित्तीय प्रगति भएको छ। हस्पिटलले एक अर्ब ७२ करोड रुपैयाँ ऋणको रेटिङ गराएको छ। आउँदो जनवरी २०२६ को पहिलेको योजनाबद्ध मितिको तुलनामा थप उपकरण खरिद र सञ्चालनमा ढिलाइका कारण हस्पिटलको अझै पनि बढ्दो लागतको जोखिममा छ।
लागतमा अपेक्षित र अप्रत्याशित वृद्धिको सन्दर्भमा परियोजनालाई मध्यम कोष जोखिममा पनि छ । यसबाट हस्पिटल ऋणमा उच्च निर्भरता हुनसक्छ। स्थिरीकरण प्राप्त नगरेसम्म सञ्चालनको प्रारम्भिक वर्षहरूमा कम्पनीको नगद प्रवाह र ऋण सेवा क्षमतामा दबाब दिन सक्छ।
सञ्जिविनीको ७० प्रतिशत बैंकको ऋण र बाँकी ३० प्रतिशत संस्थापकको स्वामित्व हुने गरी लगानी संरचना बनाइएको छ। सञ्जिवनीको प्रतिवेड लागत ८० लाख रुपैयाँ रहेको छ।
ऋण भुक्तानी २०२६ बाट सुरु हुने तालिका रहेको छ । जबकि, प्रस्तावित प्यारामेडिकल पाठ्यक्रमहरू आर्थिक वर्ष २०२७ बाट मात्र सुरु हुने सम्भावना छ।
जसले गर्दा कलेज खण्डको आम्दानीले सहयोग नगरेसम्म ऋण सेवा सूचकहरूमा दबाब पर्ने सम्भावना छ। अस्पताल र कलेज सञ्चालनका लागि स्वीकृति लिन अझै बाँकी रहेको र सामान्यतया परियोजना पूरा भएपछि प्राप्त हुने भएकाले नियामक जोखिमहरूबाट प्रभावित रहन्छन्।
संरचना निर्माणसँगै आयोजना विकास मध्यम चरणमा छ। यद्यपि, निर्धारित समय र लागतमा हस्पिटल परियोजना सम्पन्न गर्न चुनौती देखिएको छ । समय बढ्यो भने परियोजनाको लागत पनि थपिनेछ । दाङको घोराहीमा हस्पिटलका लागि राम्रो क्षेत्र हो।
सञ्जिविनी इन्टिच्युट अफ एडभान्स स्टडिज एन्ड टिचिङ हस्पिटल सन् २०११ मा स्थापना भएको हो। टिचिङ हस्पिटलमा नर्सिङ र पारामेडिकल कोर्स पनि सञ्चालनमा ल्याउने तयारी सञ्जिवनी इन्टिच्युटको छ।
चिकित्सा क्षेत्रका अनुभवी व्यक्तिहरू, प्रमुख संस्थापक अन्य अपरेशनल मेडिकलमा आबद्ध छन्। नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार हालसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले हस्पिटलमा ७१ अर्ब ८० करोड रुपैयाँ लगानी गरेका छन् । गत आर्थिक वर्षमा मात्रै ६ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ थप ऋण लगानी भएको छ।
